( Mừng Năm Thánh Giuse 2021 ) Trước năm 1975 tôi có đọc một cuốn sách của Bùi Giáng, trong đó có một đoạn thơ của một tác giả nước ngoài được ông chuyển dịch thành tiếng Việt như sau :
" Nếu không gian và thời gian cho phép,
Cô gái rụt rè kia chẳng vướng chút bụi trần
Thì hai ta sẽ ngồi xuống chọn một con đường,
Để cùng biết và say men hạnh phúc".
Năm nay, vào ngày 08 tháng 12, ngày lễ Đức Mẹ Vô nhiễm, ĐTC Phanxico lại công bố năm 2021 là Năm Thánh Giuse, không biết ĐTC có ý gì ?
Một người Công chính đứng bên cạnh một Đấng vô nhiễm, về sau họ lại kết hôn với nhau ( x Mt 1,18a ). Wow ! Thật kỳ lạ, không thể hiểu nỗi ! Có phải là hai người "để cùng biết và say men hạnh phúc" không ? Xin thưa là không, họ vâng theo sứ vụ Nước Trời, họ "cùng chọn một con đường" cùng hợp tác để thi hành sứ mệnh của Thiên Chúa ( TC ).
Thánh Giuse - Đức Maria, hai con người, hai nhân vật đặc biệt TC đã chọn, cùng với Chúa Giêsu để làm nên lịch sử ơn Cứu độ.
1.Con người thầm lặng :
Thánh Giuse được mệnh danh là con người thầm lặng, vì qua Thánh Kinh chẳng thấy ghi lại một câu nói nào của Ngài. Nhiều lúc tôi cũng cố gắng đọc kỉ Thánh Kinh để tìm xem có phân đoạn nào có ẩn ý gì không, biết đâu qua đó Thánh Giuse thay vì nói trực tiếp thì Ngài lại nói một cách gián tiếp. Thế nhưng, hoàn toàn không có, Thánh Giuse chẳng nói gì, Tin Mừng Matthêu và Luca chỉ ghi nhận :
- Khi Đức Maria mang thai Chúa Giêsu, "ông là người công chính và không muốn tố giác bà, nên mới định tâm bỏ bà cách kín đáo" ( Mt 1,19 ) - Đúng là một con người thầm lặng, chỉ muốn âm thầm chịu đựng, không muốn lên tiếng ồn ào, Ngài không như những kẻ vội vàng nóng nảy tìm cách trút bỏ sự tức giận, hoặc đem nỗi niềm riêng tư kể lể với người khác.
- Trong lúc bối rối, Thánh Giuse biết "suy đi tính lại trong lòng" ( Mt 1,20a ), bởi chưa biết rõ mọi sự. Chính sự thầm lặng đó bảo toàn thanh danh cho Đức Mẹ - Đây là nét cao đẹp tuyệt vời của Cha Thánh Giuse.
- Chính trong sự thầm lặng đầy niềm tin,"ông đặt tên cho con trẻ là Giêsu" ( Mt 1,25b ) - như vậy, có chăng ở đây Thánh Giuse chỉ nói một câu duy nhất lúc Ngôi Hai TC chào đời : "Tên con là Giêsu". Tuy nói ít, nhưng còn giá trị hơn nói nhiều, vì Thánh Giuse đã vâng lời Sứ thần mách bảo để đặt tên cho Đấng Cứu thế ( x Mt 1,20-21 ). Ai cũng biết đó là một cái tên vô cùng ý nghĩa, "tên Sứ thần đặt cho Người trước khi Người được thụ thai trong lòng mẹ" ( Lc 2,21b ). Thánh Giuse đã đón tiếp Con trẻ trong sự thầm lặng chiêm niệm, khác hẳn với sự xôn xao, tấp nập "láng giềng, thân thích chia vui" khi người ta đón tiếp Gioan Tẩy Giả ( x Lc 1,58a ). Người ta có thể gán cho Cha Thánh Giuse thái độ lạnh lùng vô cảm, nhưng thật ra đối với Ngài sự thầm lặng ấy mang một ý nghĩa thẳm sâu chứ không vô cảm.
- Dâng Con trẻ Giêsu trong Đền thờ, Thánh Giuse cũng im lặng. Đây không chỉ là một sự im lặng thờ phượng, nhưng còn là một sự im lặng hiến tế nữa, bởi phải mang lấy sức nặng nỗi đớn đau do lời ông Simêon tiên báo ( x Lc 2,33-36 ).
- Nói đến cuộc hành hương lên thành Jérusalem dự lễ Vượt qua, trở về đi hơn một ngày đường Thánh Giuse và Đức Mẹ mới biết bị lạc mất con. Khi gặp lại Chúa Giêsu trong Đền thờ, Thánh Giuse cũng giữ im lặng đang lúc tâm hồn Ngài đi từ nỗi lo đến niềm vui ( vì đã đi hơn 3 ngày đường ). Ngài để cho Maria chia sẻ sự xúc cảm chung của hai người. Dĩ nhiên, với tư cách là cha, Ngài có quyền lên tiếng và đòi con giải thích về cách cư xử như thế, nhưng Ngài lại thích lu mờ đi và để cho Đức Maria lên tiếng ( x Lc 2, 46-50 ).
- Cuối cùng, nếu muốn hình dung Thánh Giuse trong cuộc sống đời thường tại Nazaret, ta cũng chỉ có thể hình dung Ngài trong chính thái độ thầm lặng. Tin Mừng tuyệt đối không nói gì về cuộc sống của Ngài tại Nazaret. Điều duy nhất ta biết được là Ngài làm nghề thợ mộc, chi tiết nhỏ này cũng chỉ biết nhờ những người đồng hương gọi Đức Giêsu là "con bác thợ mộc" mà thôi ( x Mt 13,54-56 ). Ngài là một người thợ thủ công thầm lặng.
Thánh Giuse nhắc nhở rằng người ta chỉ có thể đón nhận Đức Kitô và huyền nhiệm của Người nhờ sự thinh lặng. Thinh lặng không phải là sợ hãi hay hèn nhát, chính sự thinh lặng đã giúp Ngài cũng như Đức Maria "giữ trong lòng" và "suy niệm" mầu nhiệm mà các Ngài là những nhân chứng ( x Lc 2, 19 v 51 ).
2. Đấng công chính của chương trình Cứu độ :
Tin Mừng nói rõ Thánh Giuse là Đấng Công chính ( Mt 1,19a ). Nhưng Thánh Giuse thuộc dòng tộc David, như thế Thánh nhân phải tuân theo lề luật thì mới gọi Ngài là Đấng Công chính được chứ ? Chắc chắn rồi, xuất thân là con dòng cháu giống, thân thế sáng giá, Thánh Giuse là một người mẫu mực về việc trung thành với luật lệ truyền thống, cũng như những người Do Thái đạo đức thời bấy giờ.
Tuy nhiên Thánh Giuse được TC đoái thương và TC muốn sử dụng Ngài trở thành người phục vụ cho công trình cứu độ của TC, chứ không phải chỉ là người chu toàn lề luật một cách thuần túy. Đây quả thật là một cuộc cách mạng, TC đã làm cho Thánh Giuse từ một người công chính của thời Cựu ước trong việc chu toàn lề luật cũ, trở thành người công chính của thời Tân ước trong chương trình Cứu độ của TC.
Sự công chính TC muốn dành tặng cho Thánh Giuse được khởi đi từ biến cố Ngài được báo mộng để đón lấy Đức Maria về nhà làm vợ, trong khi Đức Maria đang mang thai ( x Mt 1,20 ). Vợ mình có con mà không phải máu thịt của mình, điều đó hỏi có người đàn ông nào không tức giận ? Ở đây, Tin Mừng diễn tả Sứ thần bảo ông "đừng ngại" chuyện này, chính vì vậy ông đã vâng lời và thực thi theo thánh ý của TC ( x Mt 1,24 ). Khi đón Đức Maria về chung sống, "ông không ăn ở với bà cho đến khi bà sinh một con trai" ( Mt 1,25a ), Thánh Giuse thực sự trở thành người bao bọc, che chở, gánh lấy trách nhiệm, bảo vệ Đức Maria khỏi cái chết rợn rùng và sự dị nghị đầy khó chịu qua ánh mắt mọi người. Đức Maria mang thai do quyền năng Chúa Thánh Thần ( x Mt 1,18 v 1,20 ) - Một người phụ nữ mang thai mà không có chồng, chiếu theo luật Đức Maria sẽ bị ném đá. Việc đón nhận Đức Maria trong hoàn cảnh đầy gây cấn như vậy, đồng nghĩa với việc cứu sống Đức Maria một cách nhãn tiền ( vì luật cũ rất khắc khe trong vấn đề này ). Đây là một việc làm can đảm và đầy tính thuyết phục. Trong Tân ước, Thánh Giuse không phải là người phá luật, nhưng Ngài đương đầu với một sự việc long trời lở đất : Đức Maria mang thai " trước khi hai ông bà về chung sống". Cũng may là có Sứ thần truyền tin, trấn an cho ông ( x Mt 1,20 ).
Khi chấp nhận như thế, Thánh Giuse đã làm "rỗng địa vị" của mình, tan biến "cái tôi" của mình để sống dấn thân phục vụ cho chương trình Cứu độ của TC.
Thật không có gì tuyệt vời hơn. Như vậy, nếu sự công chính thời Cựu ước là chu toàn lề luật theo văn tự từ ngàn đời, thì công chính giờ đây với Thánh Giuse : Lắng nghe Lời Chúa, yêu mến, trung thành và thực thi trọn vẹn Thánh ý TC. Nghĩ thấy cũng bạo thật ! Đúng là không có gì nằm ngoài ý định của TC.
3. Người biết chấp nhận những thử thách gian nan :
Thánh Giuse là người thầm lặng, ít nói, hình như chỉ biết làm chứ không cần phải nói, thực hành thay cho lời nói. Con người thầm lặng này âm thầm chịu đựng những khó khăn vất vả.
Khi chấp nhận đi vào đường lối của TC, Thánh Giuse đã bước đi trên con đường đầy những thử thách gian nguy. Cha Thánh không một lời than van oán trách, kể cả khi nghịch cảnh xảy ra.
Bí quyết Thánh Giuse có được là Cha Thánh luôn gieo vào từng suy nghĩ, hành động của mình một thứ tình yêu độ lượng, bao dung, kiên nhẫn chịu đựng; từ đó mọi chuyện dù có vất vả khó khăn... cũng không thể làm cùn nhụt ý chí của Ngài. Điều này được chứng minh ngay sau một thời gian khi đón nhận Mẹ Maria về làm vợ. Thánh Giuse đã phải lặn lội đưa Đức Maria trở về quê quán khai tên tuổi, lập sổ hộ khẩu theo thủ tục chính quyền. Biến cố này đối với Thánh Giuse là một sự kiện đáng ghi nhớ, vì chuyến đi này, hành trình này đầy ắp tình yêu của Ngài với Mẹ Maria, nhưng lại là chuyến đi xa của đôi vợ chồng nghèo đáo để ! Đến nơi không một đồng xu dính túi, nên không thuê được nhà trọ để ở. Xót xa lắm khi phải đưa người vợ đầy yêu thương đang bụng mang dạ chửa sắp sinh con đến một nơi hoang vắng, đồng không mông quạnh, nơi dành cho bò lừa tá túc qua đêm !
Không gì khổ tâm bằng chứng kiến cảnh Con TC toàn năng, Đấng tạo dựng muôn loài, Đấng có cả vũ trụ đất trời, lại phải sinh ra nơi Hang lừa máng cỏ ướt át ẩm thấp !
Sự khó khăn không chỉ dừng lại ở đấy. Chỉ mới được vài ngày sau khi sinh Chúa Giêsu, Gia Đình Thánh đã phải trốn chạy cảnh bạo chúa Hêrôđê ra tay tàn sát giết hại những con trẻ từ hai tuổi trở xuống ở Bêlem ( x Mt 2, 13-18 ).
Không phải trốn chạy gần gần, mà chạy tới A-dip-tô trong đêm hôm khuya khoắt. Một nhà thơ đã mô tả :
"Về Ai cập khi đời còn thơ ấu,
Giêsu - Đôi tay Mẹ ẵm bồng
Đời gian lao trải qua bao bờ dậu
Giữa đêm trường vội vã bước chân không".
Từ Do Thái qua một quốc gia khác, đâu phải là chuyện vừa. Sau khi nghe tin Hêrôđê băng hà, Cha Thánh Giuse lại quyết định đưa vợ và con của mình hồi hương ( x Mt 2,13-18 ), trở về Nazaret.
Trong suốt thời gian Chúa Giêsu sống ẩn dật, Thánh Kinh chỉ nhắc đến có một lần Thánh Giuse và Đức Mẹ vất vả đi tìm Chúa Giêsu vì bị lạc mất Ngài trên đường đi hành hương trở về ( x Lc 2,41-49 ). Từ năm 13 tuổi đến năm 29 tuổi, Thánh Kinh chẳng nói gì, đố ai mà biết được ?
Lược qua các biến cố trong cuộc đời Thánh Giuse cho chúng ta hiểu rằng : Chấp nhận đi theo đường lối của TC, ấy là chấp nhận lội ngược dòng đời, chấp nhận những trớ trêu của cuộc sống. Cha Thánh Giuse, Ngài không bao giờ than trách, Ngài không hề ngại khó ngại khổ; ngược lại, Cha Thánh Giuse làm cho tình yêu của Ngài với TC qua Mẹ Maria và Đức Giêsu ngày càng trở nên lớn mạnh.
4. Ánh sáng Lời Chúa :
Tất cả những vấn đề nêu trên là nhờ ánh sáng Lời Chúa. Không có ánh sáng Lời Chúa, chúng ta chẳng khám phá gì được về Ngài. Lược qua các biến cố trong cuộc đời Thánh Giuse, điều đó có nghĩa là chúng ta cũng đã lược qua những trang Kinh Thánh - Lời Chúa. Đức Maria là người nữ chính trong câu chuyện Giáng Sinh và thơ ấu của Chúa Giêsu nơi trình thuật Luca, thì Thánh Giuse lại giữ vai trò quan trọng trong trình thuật Matthêu, còn trong Tin Mừng Maccô và Gioan chẳng thấy đề cập gì.
Đời sống con người ngày nay khi nói đến sự công chính của Thánh Giuse và mời gọi noi gương Ngài để sống, chắc có nhiều người cho là lập dị ? Bởi vì ngày nay người ta nhìn mọi biến cố dưới ánh mắt hưởng thụ, ít quan tâm đến giá trị tinh thần hay chiều sâu nội tâm. Chủ nghĩa thực dụng, vô thần, và những trào lưu tục hóa đang ngày càng xâm lấn tư tưởng con người làm cho con người chạy theo thị hiếu tranh dành quyền lợi, đua đòi vật chất, rơi vào tình trạng luôn tìm cách giải nghi huyền nhiệm theo hướng thực dụng.
Vật chất phụng sự con người, con người phụng sự TC. Với quy luật này thì đâu có gì trái ngược với tự nhiên, chỉ có điều là người ta có đón nhận chân lý cứu độ hay không mà thôi.
Với tư cách cá nhân, dưới ánh sáng Lời Chúa tôi thấy : Thánh Giuse và Mẹ Maria là hai cây cổ thụ vĩ đại của Tin Mừng vì các Ngài thật công chính, thánh thiện - Một thứ công chính và thánh thiện do việc cộng tác vào công trình Cứu độ đầy yêu thương của TC.
- Thánh Giuse rời bỏ sự công chính theo luật cũ để đi vào kế hoạch Cứu độ của TC theo luật mới Tân ước. Bất chấp mọi dị nghị. Quả là một sự liều mạng !
- "Việc đó xảy ra thế nào được, vì tôi không hề biết đến chuyện vợ chồng" ( Lc 1,34 ) - Câu nói này của Mẹ Maria, cũng là câu nói của Thánh Giuse ( mặc dù Thánh Giuse không nói ).
- Khi Thiên Thần truyền tin, Đức Mẹ đáp lời "Xin vâng" , Thánh Giuse không nói lời "Xin vâng" nhưng Ngài hoàn toàn vâng theo và thực thi theo thánh ý TC ( x Mt 1,24 ).
Sự đáp trả trung thành bền bỉ của Thánh Giuse đối với các lệnh truyền của TC tương đồng với việc dâng mình của Đức Maria trong Tin Mừng Luca. Cả hai đều biết cách lắng nghe Lời Chúa và đem ra thực hành.
Sứ điệp Năm Thánh Giuse mời gọi chúng ta hãy can đảm từ bỏ ý riêng, nhằm phục vụ cho thánh ý và chương trình của TC. Chỉ khi ý riêng của chúng ta được quyện hòa vào thánh ý TC, thì cuộc đời chúng ta mới thực sự hạnh phúc và đời sống mới có giá trị đích thực.
Nên chăng, cần loại bỏ những ý nghĩ chủ quan : Tin và theo Chúa là tránh được những đau khổ, gian truân... Không phải vậy ! Cần suy nghĩ chính chắn hơn và hướng tới tinh thần như Thánh Giuse : Chấp nhận tin và theo Chúa, sẵn sàng đón nhận đau khổ, âm thầm chịu đựng, biết hy sinh và từ bỏ, với tình yêu vô vị lợi và luôn hướng tới người khác, đặt ngưỡng vọng vào những người mà ta không thừa kế gì cả và tìm cách giúp đỡ họ. Có như vậy ta mới biến đau khổ thành phương thế để cứu chuộc mình và tha nhân.
Muốn làm được điều đó, chúng ta phải có một đức tin sống động, đức mến nồng nàn và niềm phó thác tuyệt đối vào TC. Có thế chúng ta mới hy vọng có đủ độ nhạy bén như Thánh Giuse để phân biệt được đâu là thánh ý TC và đâu là ý của loài người.
5. Cầu nguyện :
Lạy Cha Thánh Giuse ! Đời sống Hôn nhân gia đình quả là một thách đố. Ngày nay chúng con không thể đứng vững nếu không có ơn Chúa và không có sự hướng dẫn của Hội Thánh. Xin Cha Thánh nâng đỡ, bảo vệ và dìu dắt chúng con, cho chúng con ý thức được vai trò, trách nhiệm và bổn phận của người làm chồng, làm cha trong gia đình, cho đời sống Hôn nhân của chúng con mãi mãi được gắn bó bên nhau, mỗi người chúng con biết từ bỏ "cái tôi" hoặc trở nên nhỏ bé, để dễ yêu thương, thông cảm, dễ tha thứ và dễ đón nhận nhau hơn.
KINH KÍNH MỪNG THÁNH GIUSE
( Của Thánh Louis Marie Grignion de Montfort )
Kính mừng Thánh Giuse, Đấng Công chính, TC ở cùng Người,
Người được chúc phúc hơn mọi người nam
Và Giêsu - Con của lòng Maria, bạn trung tín của Người được chúc phúc
Thánh cả Giuse, Cha nuôi rất mực xứng đáng của Đức Giêsu Kitô,
Cầu cho chúng con là kẻ có tội
Khi nay và trong giờ lâm tử. A- men !
